Στρατηγικές διοίκησης εκπαιδευτικών μονάδων, την περίοδο της οικονομικής κρίσης

Abstract

Η ιδιαιτερότητα των εκπαιδευτικών δομών ως προς την αποστολή τους και την παροχή υπηρεσιών που προσφέρουν στην κοινωνία τις θέτει ως ένα τομέα που δεν δύναται να εξετασθεί ως μια αμιγώς ιδιωτική επιχείρηση ή ως ένα τυπικό τμήμα του δημοσίου της κάθε χώρας. Σκοπός της παρούσας διατριβής αποτελεί μέσα από την ποιοτική έρευνα η αναζήτηση των μεθόδων και των χαρακτηριστικών των μεθόδων διοίκησης στις σύγχρονες εκπαιδευτικές μονάδες έτσι ώστε να παρέχουν την ποιοτικότερη δυνατή εκπαίδευση στους μαθητές τους. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις περιόδους οικονομικής κρίσης όπου οι μονάδες καλούνται να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, ενώ παράλληλα καλούνται να αφομοιώσουν τις νέες τεχνολογίες χωρίς όμως να υποβιβάζουν το επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Για να επιτευχθεί ο παραπάνω σκοπός η παρούσα διατριβή μέσω της διενέργειας δεκαπέντε συνεντεύξεων σε διευθυντές και υποδιευθυντές των δυο πρώτων βαθμίδων της εκπαίδευσης εξέτασε πέντε διαφορετικές ερευνητικές ερωτήσεις και ανέλυσε τα αποτελέσματα με ποιοτική ανάλυση. Όσο αφορά τον τρόπο διοίκησης των μονάδων παλαιότερα αλλά και στην σύγχρονη εποχή, οι διευθυντές των εκπαιδευτικών μονάδων επισήμαναν τόσο την αναγκαιότητα του στρατηγικού σχεδιασμού όσο και την ανάγκη συχνότερης αναθεώρησής του από μια φορά κάθε έτος. Επιπρόσθετα η στοχοθεσία εντάχθηκε στις μονάδες τα τελευταία έτη και έχει βοηθήσει την παρακολούθηση του έργου της διοίκησης, ενώ περισσότερα αποτελέσματα αναμένονται να εξαχθούν όταν εφαρμοστεί το νομοσχέδιο περί αυτοαξιολόγησης των εκπαιδευτικών μονάδων. Το καλό κλίμα και ο ηγετικός ρόλος των διευθυντών επηρεάζουν άμεσα την αποδοτικότητα του κάθε εκπαιδευτικού οργανισμού όσο αφορά το εσωτερικό του οργανισμού, που με μεγαλύτερη λεπτομέρεια εξετάσθηκε στο τρίτο ερευνητικό ερώτημα. Η οικονομική κρίση είναι μια περίοδος δύσκολη για τα ιδρύματα που δεν δύναται να αντιμετωπιστεί ως ευκαιρία με το παρών θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας στα δημόσια σχολεία, ενώ μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στο κλείσιμο ορισμένων ιδιωτικών. Από την άλλη η τεχνολογία αντιμετωπίζεται θετικά από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, με μόνο πρόβλημα το κόστος απόκτησης των μέσων για τις τεχνολογίες αυτές. Επιπρόσθετα οι επιλογές που γίνονται από τις διοικήσεις όσο αφορά την διασύνδεση της παρεχόμενης εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, εντοπίζονται μόνο στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση καθώς είναι εκτός αποστολής και οράματος για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Όσο αφορά την επιρροή της οικονομικής κρίσης στην επιλογή του τρόπου διοίκησης των εκπαιδευτικών μονάδων, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα επιλέγουν μια ανοιχτή επικοινωνιακή πολιτική για την ευκολότερη ανεύρεση πόρων, ενώ ταυτόχρονα η διοίκηση εστιάζει στην άμεση επίλυση όλων των προβλημάτων που προκύπτουν. Όσο αφορά την κατάρτιση του προσωπικού του σχολείου για αντιμετώπιση θεμάτων επιλογής στρατηγικής διοίκησης, οι διοικήσεις ακολουθούν το πρόγραμμα που έχει θεσπιστεί, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχουν και σε επιπλέον δράσεις για την κάλυψη των αναγκών των στελεχών. Η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ) αποτελεί μια μέθοδο διοίκησης που δεν εφαρμόζεται πλήρως στις εκπαιδευτικές δομές αλλά γίνονται προσπάθειες από τις εκπαιδευτικές μονάδες να εφαρμόσουν μια σειρά από δράσεις που σχετίζονται με την ΔΟΠ. Συγκεκριμένα, παρά την έλλειψη προτύπων στις περισσότερες δομές γίνεται προσπάθεια θεσμικής θέσπισής τους ώστε να μετρηθεί και να βελτιστοποιηθεί η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Όμοιες δράσεις γίνονται και για την θέσπιση συστημάτων διαμοιρασμού της γνώσης που δεν υφίσταται στο σύνολο σχεδόν των δομών παρά μονό για διοικητικές λειτουργίες. Επιπρόσθετα τα κοινά προβλήματα των οργανισμών έχουν την συνδρομή στις περισσότερες περιπτώσεις από όλους τους εμπλεκομένους με αποτέλεσμα να αυξάνεται έμμεσα η απόδοση των επιμέρους τμημάτων και του συνόλου του οργανισμού. Όσο αφορά τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας διευθυντής σε μια σύγχρονη εκπαιδευτική μονάδα, αυτά είναι η διασφάλιση ενός καλού κλίματος μέσα σε αυτήν, η δικαιοσύνη και η προώθηση της ισότητας μεταξύ των στελεχών, η επικοινωνία, ο συμβουλευτικός χαρακτήρας και η δυνατότητα γρήγορης και αποτελεσματικής επίλυσης των προβλημάτων που παρουσιάζονται. Ο διευθυντής θα πρέπει να έχει την ικανότητα να αλλάζει τον οργανισμό όπου απαιτείται αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό που να φέρνει αποσταθεροποίηση στην εκπαιδευτική ομάδα.