Το αποτύπωμα άνθρακα ενός νηπιαγωγείου – Μελέτη περίπτωσης

Abstract

Σήμερα η ανθρωπότητα εκπέμπει πολύ μεγαλύτερη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα από αυτήν που η γη μπορεί να απορροφήσει. Η περίσσεια παραμένει στην ατμόσφαιρα, οδηγεί σε ταχεία αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη η οποία με την σειρά της δημιουργεί προβλήματα ήδη αισθητά όπως ξηρασία, ακραία και απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα, λιώσιμο των πάγων και αύξηση της στάθμης της θάλασσας, καταστροφές σε σοδειές και μετακινήσεις μαζικά πληθυσμών λόγο των κλιματικών αλλαγών. Παράλληλα η πρόσφατη ενεργειακή κρίση λόγω μείωσης της διάθεσης φυσικού αερίου επηρεάζει την οικονομική ισορροπία οδηγώντας σε οικονομική κρίση μέσω του πληθωρισμού. Το πρόβλημα της μείωσης του Αποτυπώματος Άνθρακα δεν αφορά σήμερα μόνο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών ή την περιβαλλοντική εκπαίδευση των μελλοντικών γενεών, το οποίο και συνεχίζει να είναι ένας από τους πρωταρχικούς στόχους τις τελευταίες δεκαετίες. Αποτελεί πια ένα άμεσο και επιτακτικό πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν όλοι, από το μεμονωμένο άτομο ως οικονομική μονάδα και τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους οργανισμούς, έως τις οικονομίες ολόκληρων κρατών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η εκάστοτε σχολική μονάδα χρειάζεται να μεριμνήσει προς την κατεύθυνση της μείωσης του ενεργειακού της αποτυπώματος τόσο για περιβαλλοντικούς, όσο και για οικονομικούς λόγους εξίσου επιτακτικούς, με τους δεύτερους να είναι εξαιρετικά πιεστικοί σε χρονικά περιθώρια. Το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα δεν μπορεί να υπολογιστεί ακριβώς λόγω της ανεπαρκούς γνώσης των δεδομένων σχετικά με τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διεργασιών που συμβάλλουν στην εκπομπή αερίων, συμπεριλαμβανομένης της επίδρασης φυσικών διεργασιών που αποθηκεύουν ή απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα. Για το λόγο αυτό οι Ράιτ, Κεμπ, Ουίλιαμς πρότειναν τον ακόλουθο ορισμό ενός αποτυπώματος άνθρακα: Μια μέτρηση της συνολικής ποσότητας του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και του μεθάνιου (CH4) που εκπέμπει ένα ορισμένο μέγεθος πληθυσμού, ένα σύστημα ή μια δραστηριότητα, εξετάζοντας όλες τις αξιόπιστες πηγές, δεξαμενές και χώρους αποθήκευσης εντός του χωρικού και χρονικού ορίου του πληθυσμού, συστήματος ή δραστηριότητας ενδιαφέροντος. Υπολογίζεται ως το ισοδύναμο με διοξείδιο του άνθρακα, χρησιμοποιώντας το αξιόπιστο εκατονταετές δυναμικό παγκόσμιας υπερθέρμανσης (GWP100). Στα πλαίσια της εργασίας αυτής έγινε μία προσπάθεια να μετρηθεί το Αποτύπωμα Άνθρακα μίας μεμονωμένης σχολικής μονάδας νηπιαγωγείου κατά την διάρκεια της λειτουργίας της, με όσο το δυνατόν πιο λεπτομερή τρόπο και όσο τα δεδομένα και οι μετρήσεις το επιτρέπουν. Πρόκειται λοιπόν για μελέτη περίπτωσης ενός διθέσιου νηπιαγωγείου που λειτουργεί σε αυτόνομη σχολική εγκατάσταση από το 2008 και βρίσκεται σε ένα δήμο του Δυτικού τομέα της περιφέρειας Αττικής, στον πυκνό αστικό ιστό της Αθήνας. Από την ανάλυση των δεδομένων προέκυψε ότι το 51% του συνολικού αποτυπώματος Άνθρακα του νηπιαγωγείου προέρχεται από την χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, το 24% από την χρήση πετρελαίου θέρμανσης, ένα 12% από την χρήση και κατανάλωση χαρτιού και το υπόλοιπο 13% από τις μετακινήσεις, την χρήση λοιπών υλικών κατά την διδακτική διαδικασία και λοιπών υλικών για την υγιεινή ,καθώς τέλος και από την χρήση του νερού. Η παραπάνω καταγραφή οδήγησε στον εντοπισμό των σημείων που μπορούν να υπάρχουν περιθώρια μείωσης του Αποτυπώματος Άνθρακα, τόσο άμεσα και βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Συντάχτηκε έτσι ένα Σχέδιο Δράσης που η σχολική μονάδα θα μπορούσε να ακολουθήσει ώστε να πετύχει την μείωση του συνολικού της Αποτυπώματος Άνθρακα. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει σχετικά μέτρα μείωσης τα οποία και διακρίνει σε τρεις κατηγορίες: βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.