Στερεότυπα φύλου στην πρώιμη παιδική ηλικία. Διερευνώντας έμφυλες αναπαραστάσεις σε χαρακτήρες ζώων στις εικονογραφήσεις των παιδικών βιβλίων

Abstract

Εισαγωγή: Στο θεωρητικό μέρος της παρούσας εργασίας γίνεται μια βιβλιογραφική ανασκόπηση ως προς το κοινωνικό φύλο, την ανάπτυξη της ταυτότητας φύλου στα παιδιά, τον τρόπο με τον οποίο σχολείο και οικογένεια διαμορφώνουν ή συντηρούν έμφυλα στερεότυπα, την αξία του παι-δικού βιβλίου και την σημασία και τον αντίκτυπο των εικόνων στα εξώφυλλα των παιδικών βι-βλίων. Τέλος, παρουσιάζεται η έρευνα που πραγματοποιήσαμε και αφορά στην αποδελτίωση, ε-πεξεργασία και ανάλυση των χαρακτήρων των ζώων που παρουσιάζονται στις εικονογραφήσεις των παιδικών βιβλίων. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνηθεί κατά πόσο οι εικονογραφήσεις στα εξώφυλλα των παιδικών βιβλίων με ήρωες ζώα ενισχύουν, μεταφέρουν και προωθούν έμφυλα στερεότυπα. Μέθοδος: Μετά από μελέτη αρχείου και κωδικοποίηση έγινε ποσοτική έρευνα. Πραγματοποιή-σαμε στατιστική σύγκριση, με τη χρήση του SPSS, του φύλου των ζώων και της παρουσίας τους στο εξώφυλλο ως προς το είδος, τις κοινωνικές επαφές, το χρώμα, το μέγεθος, τη θέση και των συναισθημάτων τους, το είδος των ρούχων που φόραγαν, αν φόραγαν, του επαγγέλματος που ασκούσαν, αν ασκούσαν, της δράσεως στην οποία μετείχαν και τέλος του χρώματος του εξωφύλ-λου. Αποτελέσματα: Τα έμφυλα στερεότυπα παραμένουν βαθιά ριζωμένα στις σύγχρονες κοινωνίες. Τόσο η οικογένεια όσο και το σχολείο αποτελούν παράγοντες διατήρησης και διαιώνισης των έμ-φυλων στερεοτύπων. Το παιδικό βιβλίο μέσω τόσο των εικόνων όσο και του κειμένου μεταδίδει κοινωνικοπολιτισμικά μηνύματα. Έτσι, θελήσαμε ν’ αποκρυπτογραφήσουμε τις εικόνες των εξω-φύλλων των νεοεκδοθέντων βιβλίων ως προς τα έμφυλα στερεότυπα. Η έρευνά μας απέδειξε, ότι στα περισσότερα εξώφυλλα των παιδικών βιβλίων τα έμφυλα στερεότυπα που ακολουθούν τον άνδρα και την γυναίκα επαληθεύονται. Επίσης, παρατηρήσαμε ότι στις εικονογραφήσεις των βι-βλίων που ερευνήθηκαν, παρουσιάζονταν εκτός από τον ανδρικό και το γυναικείο χαρακτήρα και χαρακτήρες απροσδιορίστου φύλου τους οποίους ονομάσαμε απροσδιόριστους/ουδέτερους. Τα κύρια χαρακτηριστικά που τους αποδίδονταν στην έρευνα, είναι ότι περνούν απαρατήρητα και αδιάφορα από το κοινωνικό σύνολο, δεν έχουν θέση ισχύος στην κοινωνία, παρουσιάζονται λυ-πημένα και προβληματισμένα, δεν είναι δραστήρια και δεν εργάζονται. Συμπεράσματα: Ένα μεγάλο μέρος των νεοεκδοθέντων βιβλίων εμπεριέχουν στις εικόνες των ε-ξωφύλλων τους έμφυλα στερεότυπα. Επίσης, βλέπουμε τη κατηγορία ουδέτερων/απροσδιόρι-στων ζώων να έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στοιχεία προσωπικότητας.