Ημιποσοτικός προσδιορισμός μαλακού σίτου σε σκληρό σίτο με real time pcr για έλεγχο νοθείας στην ελληνική αγορά ζυμαρικών

Abstract

Τα ζυμαρικά σίτου φτιάχνονται κυρίως από σκληρό σιτάρι και αποτελούν σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης διατροφής του ανθρώπου παγκοσμίως. Τα τυποποιημένα ζυμαρικά που αναφέρουν στην ετικέτα προϊόντος ότι φτιάχνονται από σκληρό σίτο (Triticum durum) οφείλουν, σύμφωνα με την νομοθεσία της Ελλάδας και άλλων χωρών, να φτιάχνονται αποκλειστικά από σιμιγδάλι ή άλευρο σκληρού σίτου. Εντούτοις, είναι πιθανό να λάβει χώρα νοθεία των ζυμαρικών σκληρού σίτου με το χαμηλότερης αξίας άλευρο μαλακού σίτου (Triticum aestivum). Στα πλαίσια αυτά και για τον έλεγχο κάθε απόπειρας νοθείας αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες διάφορες μέθοδοι για την ανίχνευση και τον ποσοτικό προσδιορισμό του μαλακού σίτου σε ζυμαρικά σκληρού σίτου, όπως οι ανοσοχημικές, οι φασματοσκοπικές και οι μοριακές. Σκοπός της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας, ήταν αρχικά η ανάπτυξη μιας μοριακής μεθόδου για την ανίχνευση και τον ημιποσοτικό προσδιορισμό του μαλακού σίτου σε δείγματα ζυμαρικών σκληρού σίτου. Μετά την ανάπτυξη της μεθόδου και την επαλήθευση της καταλληλότητας της, εφαρμόστηκε σε 27 δείγματα διαφόρων τύπων ζυμαρικών σκληρού σίτου της ελληνικής αγοράς λιανεμπορίου, προκειμένου να γίνει έλεγχος πιθανής νοθείας τους με μαλακό σίτο σε ποσοστό μεγαλύτερο του 3% w/w ως προς τον σκληρό σίτο των ζυμαρικών. Η μέθοδος που αναπτύχθηκε για την επίτευξη του παραπάνω σκοπού περιλαμβάνει αρχικά την απομόνωση του DNA με το εμπορικό κιτ Nucleospin Food (Macherey – Nagel) και ακολούθως εφαρμογή της τεχνικής της Real Time PCR για την ανίχνευση και τον ημιποσοτικό προσδιορισμό του μαλακού σίτου στα 27 δείγματα ζυμαρικών που επιλέχθηκαν για την συγκεκριμένη ερευνητική εργασία. Με την χρήση του Nucleospin Food kit απομονώθηκε από τα δείγματα επαρκής ποσότητα DNA υψηλής καθαρότητας χωρίς την παρουσία παρεμποδιστών. Ακολούθως, η μέθοδος της Real Time PCR είχε ευαισθησία και εξειδίκευση 100%, ενώ η επαναληψιμότητα και η αναπαραγωγικότητα είχαν RSD% μικρότερη του 5%. Από την ανάλυση των δειγμάτων προέκυψε ότι και στα 27 δείγματα ζυμαρικών ανιχνεύθηκε η παρουσία μαλακού σίτου αλλά σε όλα το ποσοστό μαλακού σίτου ήταν μικρότερο του 3%. Πιο αναλυτικά, 2 δείγματα περιείχαν μαλακό σίτο σε ποσοστό μικρότερο του 3% και μεγαλύτερο του 1%, ενώ τα υπόλοιπα 25 δείγματα περιείχαν μαλακό σίτο σε ποσοστό μικρότερο του 1%. Η μέθοδος που εφαρμόστηκε αποδείχτηκε κατάλληλη (fit for purpose) για τον ημιποσοτικό προσδιορισμό σε ζυμαρικά. Από την μελέτη των 27 δειγμάτων ζυμαρικών δεν διαπιστώθηκε στην Ελληνική αγορά ζυμαρικών εσκεμμένη νοθεία με μαλακό σίτο σε ποσοστό μεγαλύτερο του 3%. H μέθοδος του ημιποσοτικού προσδιορισμού είναι αξιόπιστη, γρήγορη και χαμηλού κόστους συγκριτικά με άλλες χημικές αλλά και μοριακές ποσοτικές μεθόδους. Τέλος θα πρέπει να τονισθεί ότι η καταπολέμηση της νοθείας των ζυμαρικών και παράλληλα η προστασία των καταναλωτών, απαιτεί τον διαρκή και συστηματικό έλεγχο της ελληνικής λιανικής αγοράς.