Κατάσταση και σημασία των φυτικών ιώσεων σε γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες της ευρωπαϊκής αμπέλου

Δημητροπούλου, Ανδριάνα

Status and importance of plant viruses in Greek indigenous and international varieties of Vitis vinifera L.

Πτυχιακή εργασία

Author

Δημητροπούλου, Ανδριάνα

Date

2022-07-20

Advisor

Μπερής, Ευάγγελος

Πτυχιακή εργασία (1.834Mb)

Keywords

Εχθροί της αμπέλου ; Ασθένειες της αμπέλου ; Ελληνικός αμπελώνας ; Ιοί

Abstract

Οι ζημίες που προκύπτουν από τη χρησιμοποίηση ιωμένων κλώνων αμπέλου είναι τεράστιες στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Τα ιωμένα φυτά συχνά παρουσιάζουν καχεξία, μορφολογικές και φυσιολογικές ανωμαλίες, μειωμένη ανάπτυξη και παραγωγικότητα και η παραγωγική ηλικία των πρέμνων μειώνεται σημαντικά. Στους παραγόμενους οίνους εμφανίζεται μείωση σε διαλυτά στερεά, στην ένταση του χρώματος (στις ερυθρές ποικιλίες), στη συνολική περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες, στη βιοσύνθεση τανινών, φλαβονοειδών, ανθοκυανινών και πολυαμινών, καθως και σε αρωματικές ενώσεις και λοιπούς μεταβολίτες. Οι βελτιωμένες τεχνικές διαγνώσεως και η επαρκής γνώση για τα βιολογικά και επιδημιολογικά χαρακτηριστικά των σημαντικότερων ιών της αμπέλου έχει βοηθήσει τους επιστήμονες και τους επιχειρηματίες του αμπελοοινικού χώρου. Ο εντοπισμός των ιώσεων της αμπέλου γίνεται πλέον με τη χρήση PCR, η οποία ανιχνεύει την παρουσία ιών με βάση τις αλληλουχίες DNA ή RNA τους, ή και με τη χρήση μιας ενζυμικής ανοσοπροσροφητικής δοκιμής (ELISA) η οποία μπορεί να ανιχνεύσει τον ιό στόχο χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα αντισώματα. Η παρούσα πτυχιακή εργασία έχει ως κύριο σκοπό την αξιολόγηση της κατάστασης που επικρατεί στους ελληνικούς αμπελώνες όσον αφορά τις ιώσεις καθώς και την σημασία αυτών. Οι ιοί είναι παθογόνοι μικροοργανισμοί οι οποίοι προκαλούν διαταραχές στην εκδήλωση φυσιολογικών διεργασιών, η οποία είναι ικανή να προκαλέσει διαταραχή ή διακοπή της ζωτικής δραστηριότητας του φυτού. Στο αμπέλι, οι ιοί που έχουν ανακαλυφθεί ανέρχονται στους εξήντα τέσσερις και φέρνουν τους αμπελουργούς αντιμέτωπους με σοβαρές ασθένειες. Τα τέσσερα κυρίαρχα συμπλέγματα ασθενειών είναι ο Μολυσματικός εκφυλισμός, η Συστροφή των φύλλων, η Βοθρίωση του κορμού και η Στίξη ή Κηλίδωση της αμπέλου. Οι διάφορες ασθένειες προκαλούν ποικίλα συμπτώματα στα φυτά και ανάλογα με την σοβαρότητα τους μπορούν να προκαλέσουν και ξήρανση των πρέμνων. Αξιοσημείωτο αποτελεί το γεγονός ότι στον τομέα της αντιμετώπισης των ιώσεων δεν είναι πραγματοποιήσιμη η χρήση κάποιου χημικού μέσου εξόντωσης. Έτσι προσπάθειες γίνονται με έμμεση αντιμετώπιση, μέσω της εξόντωσης των φορέων των ιών, και την εξυγίανση των πρέμνων με την μέθοδο της θερμοθεραπείας, ή της κρυοθεραπείας, η της εναλλαγής αυτών. Εξ ’αιτίας της έλλειψης τρόπων αντιμετώπισης, ιδιαίτερα σημαντική είναι η πρόληψη των ιώσεων μέσω της χρήσης υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού. Η υλοποίηση της παραγωγής υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού απαιτεί την άμεση λήψη μέτρων και οργάνωση εθνικών προγραμμάτων. Η ταυτοποίηση και πιστοποίηση κλώνων αμπέλου, οι οποίοι θα είναι φυτο-υγειονομικά ελεγμένοι και απαλλαγμένοι από φυτικές ιώσεις, αποτελεί προτεραιότητα για τον ελληνικό αμπελοοινικό κλάδο.

Abstract

The damages resulting from the use of virus-infected grapevine clones are enormous in Greece but also on a global scale. Infected plants often demonstrate cachexia, morphological and physiological abnormalities, reduced growth and productivity, and the productive age of the vines is significantly reduced. In the produced wines there is a reduction in soluble solids, in color intensity (for red varieties), in the total content of polyphenols, in the biosynthesis of tannins, flavonoids, anthocyanins and polyamines, as well as in aromatic compounds and other metabolites. Improved diagnostic techniques and sufficient knowledge of the biological and epidemiological characteristics of the most important grapevine viruses have helped scientists and wine entrepreneurs. The detection of grapevine viruses now takes place using PCR, which detects the presence of viruses based on their DNA or RNA sequences, or using an enzyme-linked immunosorbent test (ELISA) which can detect the target virus using specific antibodies. The main objective of this assay is to evaluate the condition of the Greek vineyard regarding the presence of viral diseases and their consequences. Viruses are pathogenic microorganisms that cause abnormalities to the natural mechanisms disturbing or interrupting the plants’ vital activity. In grapevines the viruses that have been detected come up to sixty-four and are responsible for a variety of plant diseases that producers have to face. The four main viral groups are Infectious Degeneration, Leafroll, Rugose Wood and Fleck. Every disease can cause a variety of symptoms and depending on the severity can even lead to the necrosis of the vines. Regarding control of the viruses, it is remarkable to mention that there are no effective chemical means to exterminate them. Therefore, attempts are being made via indirect treatments through the extermination of viruses’ vectors and the purging of the vines using the methods of thermotherapy, cryotherapy or combinations of both. Due to the deficiency of treatment options, prevention of the disease by using healthy propagating material is highly important. Managing the production of healthy propagating material requires the immediate adoption of measures and organizing national programs, The identification and certification of grapevine clones that will be phytopathologically examined and clean from plant viruses, is a priority for the Greek wineproduction sector.