Ο κίστος (Cistus incanus L.) στην ανθρώπινη διατροφή

Abstract

O κίστος (Cistus incanus L.) γνωστός στην Ελλάδα και ως λάβδανο ή κουνούκλα με συνώνυμα όπως Cistus creticus ή cistus villosus ή hairy rockrose, είναι γηγενής μεσογειακός θάμνος της οικογένειας Cistaceae και ανήκει στα τραχειόφυτα σπερματόφυτα. Έχει ερμαφρόδιτα άνθη χρώματος μωβ και χνουδωτά φύλλα. Υπάρχουν ιστορικές αναφορές από τον Ιπποκράτη, τον Θεόφραστο, τον Ρωμαίο Celsus και άλλους γιατρούς της αρχαιότητας για τις θεραπευτικές και καλλυντικές ιδιότητες του Cistus incanus L. στα αρχαία χρόνια ενώ ο πρώτος λαός που προχώρησε στη συλλογή της ρητίνης του Cistus incanus L. ήταν οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι. Λόγω του εποχιακού διμορφισμού του ο κίστος προσαρμόζεται στο μεσογειακό περιβάλλον και αναπτύσσεται σε παραθαλάσσια βραχώδη μέρη σε έως και 1000 μέτρα υψόμετρο κατά μήκος της παράκτιας ζώνης της Κεντρικής – Ανατολικής Μεσογείου. Το φυτό αυτό έχει ελάχιστες εδαφικές και θρεπτικές απαιτήσεις ενώ για να ανταπεξέλθει ικανοποιητικά χρειάζεται ηλιόλουστες θέσεις. Για την καλλιέργεια τα καλύτερα αποτελέσματα τα δίνει ο πολλαπλασιασμός με σπόρο που συλλέγεται νωρίς την άνοιξη. Η παραδοσιακή συλλογή της ρητίνης του λάδανου γίνεται τις θερμές ώρες της ημέρας του καλοκαιριού με τη χρήση του αργαστηρίου ή από το τρίχωμα των κατσικιών που βόσκουν ανάμεσα στις λαδανιές. Η παραλαβή του αιθέριου ελαίου γίνεται με απόσταξη με υδρατμούς ή εκχύλιση με διαλύτες. Ο κίστος είναι πλούσιος σε φαινολικές ενώσεις και φλαβονοειδή με αντιβακτηριδιακές, αντιφλεγμονώδεις, αντιιικές, κυτταροτοξικές και αντιμυκητιακές ιδιότητες. Σήμερα ο κίστος χρησιμοποιείται για την διατροφή του ανθρώπου σε μορφή αφεψήματος, και ως πρόσθετο σε συμπληρώματα διατροφής ενώ σε τρόφιμα έχει χρησιμοποιηθεί μόνο σε χυμό αλόης. Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση του Cistus incanus L. είναι αρκετά ωφέλιμη και εφικτή σε προϊόντα αρτοποιίας, όπως το ψωμί και σε ζυμαρικά εφόσον τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων, καθώς και η αντιοξειδωτική δράση του πρόσθετου κρίθηκαν θετικά και αποδεκτά.