Απόψεις εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης για ζητήματα συμπερίληψης. Ετοιμότητα υιοθέτησης και εφαρμογής συμπεριληπτικής νοοτροπίας - Ανάγκες και προβληματισμοί

Abstract

Εισαγωγή: Η παρούσα διπλωματική εργασία αποπειράται να διερευνήσεις τις απόψεις των εκπαιδευτικών γενικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αναφορικά με θέματα συμπερίληψης. Τα σύγχρονα εκπαιδευτικά δεδομένα επιτάσσουν ριζικές αλλαγές στην εκπαίδευσης μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες με ακρογωνιαίο λίθο την φοίτηση τους στα γενικά σχολεία. Για την πραγμάτωση αυτό του παιδαγωγικού οράματος οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο. Η μελέτη, λοιπόν, των απόψεών τους κρίνεται απαραίτητη. Σκοπός: Σκοπός του παρόντος εγχειρήματος είναι η μελέτη των απόψεων των εκπαιδευτικών αναφορικά με τα οφέλη της συμπερίληψης σε κοινωνικό, συναισθηματικό και ακαδημαϊκό επίπεδο, για όλους τους μαθητές. Διερευνάται, επίσης, η ετοιμότητα των εκπαιδευτικών να διδάξουν μαθητές με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στις τάξεις τους και, τέλος, η γνώμη τους αναφορικά με προβληματισμούς και ανάγκες που άπτονται άμεσα της συμπεριληπτικής πολιτικής. Μέθοδος: Η παρούσα αποτελεί ποσοτική έρευνα. Το δείγμα της αποτελείται 278 εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίου το οποίο δημιουργήθηκε στην πλατφόρμα Microsoft Forms και, έπειτα, διαμοιράστηκε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και αναρτήθηκε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε ομάδες εκπαιδευτικών. Για την κατηγοριοποίηση και τη στατιστική επεξεργασία και απεικόνιση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα SPSS. Αποτελέσματα: Αναφορικά με τα οφέλη της συμπερίληψης οι εκπαιδευτικοί επέδειξαν θετικές απόψεις όσον αφορά τον κοινωνικό και συναισθηματικό τομέα, εμφανίστηκαν, ωστόσο πιο επιφυλακτικοί για τα ακαδημαϊκά οφέλη. Σχετικά με την ετοιμότητα συμπερίληψης μαθητών με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, οι εκπαιδευτικοί, αν και έκριναν πως δεν έχουν προετοιμαστεί αποτελεσματικά από τις σπουδές τους, φάνηκαν πρόθυμοι να αναλάβουν στις τάξεις τους αυτούς τους μαθητές, ιδιαίτερα με την συμπαρουσία παράλληλης στήριξης. Ωστόσο, όταν η ερώτηση εξειδικεύτηκε σε κατηγορίες μαθητών, μαθητές με βαριά νοητική αναπηρία, έντονα συμπτώματα του αυτιστικού φάσματος και μαθητές χωρίς λεκτική επικοινωνία συχνά τοποθετήθηκαν στα ειδικά σχολεία, όπως και μαθητές με αισθητηριακές αναπηρίες, σε μικρότερη, όμως συχνότητα. Μαθητές με ΔΕΠΥ, κινητική αναπηρία, μαθησιακές δυσκολίες, ελαφρά νοητική αναπηρία ή στο φάσμα του αυτισμού με ήπια συμπτωματολογία τοποθετήθηκαν στα γενικά σχολεία, συνήθως με παράλληλη στήριξη (και μερικές φορές με ταυτόχρονη φοίτηση σε τμήμα ένταξης). Μαθητές με συμπεριφορικές ή συναισθηματικές δυσκολίες επίσης τοποθετήθηκαν συχνότερα στο πλαίσιο του γενικού σχολείου. Σε επίπεδο αναγκών και προβληματισμών προκρίθηκαν οργανωτικά ζητήματα όπως η απουσία εξειδικευμένου προσωπικού, ο μεγάλος αριθμός μαθητών στις τάξεις και η ελλιπής προσβασιμότητα και υλικοτεχνική υποδομή και διδακτικά ζητήματα όπως το μεγάλο μέγεθος της ύλης, το ανελαστικό αναλυτικό πρόγραμμα και τα περιοριστικά σχολικά εγχειρίδια. Τέλος, έντονο προβληματισμό εκφράζουν για την έλλειψη χρόνου και ελευθερίας όσον αφορά τις παιδαγωγικές εφαρμογές. Συμπεράσματα: Σε γενικές γραμμές οι εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης των ελληνικών σχολείων εμφανίζονται πρόθυμοι να μεταφέρουν την εκπαιδευτική πράξη σε περισσότερο συμπεριληπτικά πρότυπα, αλλά αποφεύγουν να επεκτείνουν την πρόθεση αυτή σε μαθητές που κρίνουν πως έχουν πιο έντονες και ιδιαίτερες ανάγκες. Φαίνεται, επίσης, να δείχνουν εμπιστοσύνη στα οφέλη της συμπερίληψης για όλους τους μαθητές. Τέλος, σημειώνουν μεγάλο βαθμό συμφωνίας με οργανωτικά, θεσμικά και παιδαγωγικά ζητήματα που εγείρουν εμπόδια στην πορεία του ελληνικού σχολείου προς τη συμπερίληψη